Iedereen heeft wel eens overlast van verkeer of bedrijven in de buurt. Als dat teveel wordt komen mensen in actie. Dat is niet eenvoudig.
Je moet ineens veel weten en kunnen op het gebied van politiek, recht, milieu en communicatie. Om je daarbij te ondersteunen organiseert de vereniging Leefmilieu studiebijeenkomsten. Je leert daarin meer over het onderwerp en je leert mensen kennen die zelf ook met het onderwerp bezig zijn in hun eigen woonomgeving.
Dit initiatief noemen we de Burgernetwerkacademie. Ieder jaar worden studiebijeenkomsten gehouden rond een thema. In de bijeenkomst licht een deskundige het onderwerp toe en daarna is er ruimte voor vragen en uitwisseling van ervaringen.
Hieronder de aankondigingen en verslagen van eerder bijeenkomsten.
Heb je suggesties voor een thema laat het ons weten.
Belangstelling? Abonneer je dan gratis op onze Nieuwsbrief, daarin worden de bijeenkomsten aangekondigd. Of word lid van Leefmilieu en ontvang automatisch de nieuwsbrief.
Met SUSPECt het riool in
November 2020. In de afgelopen periode is het SUSPECt project gestart met veldwerk. Doel van SUSPECt is om met metingen en computermodellen te kunnen voorspellen hoeveel van de chemische stoffen die wij dagelijks gebruiken via het riool in het milieu terechtkomen. Ondanks de coronaepidemie konden de twee geplande meetcampagnes doorgaan. Eind mei en medio september zijn op 10 locaties in Nijmegen de putdeksels van het riool opengetrokken en zijn er zogenoemde speedisks geplaatst. Dit zijn een soort sponsjes die een laagje adsorptiemiddel bevatten waaraan allerlei chemische stoffen die in het riool voorkomen hechten. De sponsjes worden in het najaar geanalyseerd op 200 stoffen, waaronder medicijnresten, illegale drugs en bestrijdingsmiddelen. De eerste resultaten worden eind 2020 verwacht. Ook is op de meetlocaties extra rioolwater verzameld om dit in samenwerking met andere lopende onderzoeksprojecten op antibioticaresistentie en het nieuwe corona virus te testen.
Daarnaast is op een rijtje gezet wat er wereldwijd bekend is over de omstandigheden in het riool (zoals temperatuur en zuurgraad), en het effect op de afbraak van ‘opkomende stoffen' (dit zijn stoffen die nieuw zijn en/of steeds meer worden gebruikt). De resultaten worden in de komende tijd in vorm van een wetenschappelijke publicatie opgeschreven. Om te zien in hoeverre deze omstandigheden ook in het Nijmeegse riool aanwezig zijn, is een nieuw hightech meetinstrument uit Zwitserland gebruikt: de SQUID, een rioolbal (zie foto) die op geschikte trajecten een stukje met het afvalwater meezwemt. Begin juni zijn de eerste tests gedaan met veelbelovende resultaten. Over 1,2 kilometers verzamelde het balletje gegevens over pH, temperatuur, oxidatie-reductie potentiaal (redox) en elektrische geleidbaarheid. Het was spannend werk want op het eindpunt moest, liggend op straat, met een lang schepnet de rioolbal op het juiste moment weer uit het riool worden geschept en naar boven worden gehaald. De hoop is in de loop van het komende jaar nog veel interessante meetgegevens te kunnen verzamelen.
Lees ook: “Van toilet naar rivier: de weg van farmaceutische afvalstoffen door de riolering naar watersystemen”,
een eerdere publicatie van SUSPECt.
Hoe kun je houtrookvrij in je gemeente op de kaart zetten?
Op 21 september 2018 organiseerde Leefmilieu een landelijke bijeenkomst over de overlast van houtrook. Twee workshops gingen over de manieren waarop je ‘houtrookvrij’ in je gemeente op de kaart kunt zetten. Vanuit de ervaringen van de deelnemers werden de volgende concrete initiatieven genoemd:
- Ga op gesprek bij je wethouder en bespreek het probleem van de houtrookoverlast.
- Wijs op de zorgplicht die de gemeente heeft naar haar burgers.
- Vraag je gemeente burgers voorlichting te geven over, bijvoorbeeld door een artikel in het huis-aan-huisblad.
- Dring bij de gemeente aan een voorbeeldfunctie te vervullen en in de eigen gebouwen geen houtkachels te plaatsen.
- Vraag de gemeente de verkoop van houtkachels niet te stimuleren.
- Vraag de gemeente om een ontmoedigingsbeleid en om zich in te zetten voor het stoppen van de subsidie op houtkachels.
- Een aantal gemeenten heeft een ombudsman. Schakel de ombudsman in bij houtrookoverlast.
- Agendeer het onderwerp op bijeenkomsten over luchtkwaliteit en duurzaamheid.
- Pleit voor het invoeren van een roetnorm.
- Informeer en betrek veel mensen. Dit vraagt een lange adem.
Uiteraard kun je als individu niet alles doen en daarom is samenwerking met anderen in je gemeente van groot belang. De aanwezigen op 21 september in Amersfoort voelden zich door alle verhalen gesteund en zagen nieuwe aanknopingspunten om in de eigen gemeente aan de slag te gaan.
Op 21 september: Houtrookoverlast, wat kun je doen?
Het stoken van hout veroorzaakt veel overlast en schade aan de gezondheid. Iedereen die wel eens geprobeerd heeft de overlast aan te pakken merkt dan hoe moeilijk dat is. Je wilt geen ruzie met je buren maar ook kunnen slapen met een open raam. Bij gemeenten en GGD’s komen veel klachten binnen, maar ook zij hebben geen pasklare oplossingen. De Gezondheidsraad adviseert dan ook om het gebruik van houtkachels te ontmoedigen, maar het beleid om dat voor elkaar te krijgen is nog ver weg.
Op 21 september 2018 organiseerde Leefmilieu, met financiële ondersteuning van het voormalige Meldpunt Gezondheid en Milieu, samen met het Longfonds en stichting Houtrookvrij een bijeenkomst over houtrookoverlast. ’s Ochtends is eerst op een rijtje gezet wat de gezondheidsimpact is en dat houtstook zeker niet duurzaam is. Ook werd ingegaan op de aanpak van het probleem. ‘s Middags is in de workshops hierop dieper ingegaan.
Bekijk ook de presentaties:
- "Houtstoken is niet duurzaam" door Maarten Visschers (Gelderse Natuur en Milieufederatie)
- "Wat kun je zelf doen om het tij te keren?" door Stichting Houtrookvrij
- "Houtrook en gezondheid" door Longfonds
Meer grip op chemische stoffen door modelleren
Op 16 maart 2018 presenteerde Ad Ragas van de Radboud Universiteit het onderzoeksproject SUSPECt. Bij dit onderzoek worden modellen ontwikkeld om te kunnen voorspellen hoeveel van de chemische stoffen die wij dagelijks gebruiken in het oppervlaktewater terechtkomen. Denk aan wasmiddelen, shampoo en medicijnresten. Startpunt is het gebruik van de stoffen, bijvoorbeeld de inkoop van medicijnen door het ziekenhuis. Vervolgens wordt nagegaan waar die stoffen terechtkomen en of ze worden afgebroken in de zuiveringsinstallatie. Bij het ontwikkelen van de modellen wordt natuurlijk wel gemeten, maar die metingen worden overbodig als blijkt dat de modellen goed voorspellen.
We gebruiken in het huishouden en in ziekenhuizen duizenden verschillende stoffen. Die kunnen natuurlijk niet allemaal worden gemeten. Door het gedrag van de stoffen te modelleren krijgen we al vroeg een signaal welke stoffen in het oppervlaktewater terechtkomen en daar problemen kunnen veroorzaken. Met deze informatie kunnen we vroegtijdig maatregelen nemen en eventuele probleemstoffen ook beter in de gaten houden.
Op de bijeenkomst op 16 maart in Nijmegen brachten de aanwezigen veel gebruikte cosmetica en schoonmaakproducten mee. Ter plekke zijn deze producten gefotografeerd en de foto’s zijn aan de onderzoekers toegestuurd. De onderzoekers gaan nu bekijken welke stoffen in deze producten zitten en of ze die stoffen in het onderzoek kunnen meenemen.
Laagfrequent geluid. Waar staan we en hoe verder?
29 september 2017. Laagfrequent geluid (LFG) ontregelt het leven van veel Nederlanders en veroorzaakt aanzienlijke gezondheidsschade. De bronnen van laagfrequent geluid zijn lastig te meten en soms blijft het helemaal onduidelijk waardoor de overlast veroorzaakt wordt. De afgelopen jaren heeft de vereniging Leefmilieu de meldingen van LFG in kaart gebracht, en meegewerkt aan initiatieven om laagfrequent geluid te meten. Ook is samengewerkt met anderen zoals de Stichting Laagfrequent Geluid en het RIVM. Het probleem is beslist nog niet opgelost, maar er zijn wel stappen gezet. Op 29 september hebben we in een publieksbijeenkomst in Amersfoort de stand van zaken op een rijtje gezetten en in kleinere groepen met elkaar doorgepraat over mogelijke vervolgstappen.
Aan de orde kwam onder meer hoe een meting van laagfrequent geluid in zijn werk gaat en wat de mogelijkheden zijn om zelf te meten. De richtlijn van de GGD over LFG is toegelicht we zijn ingegaan op de in kaart gebrachte meldingen. Veel mensen die geconfronteerd zijn met de overlast van laagfrequent geluid leggen een hele weg af in de aanpak van hun probleem. Mede met de inbreng van deze ervaringsdeskundigen is besproken hoe we samen het beste verder kunnen. Deze bijeenkomst is mede mogelijk gemaakt door de financiële ondersteuning van het voormalige Meldpunt Gezondheid en Milieu.
Bekijk hieronder de reeds beschikbare presentaties:
- Lies Jonkman (Stichting Laagfrequent Geluid): Meldingen van LFg en LFg+
- Annelike Dusseldorf (RIVM): Richtlijn ‘het horen van een bromtoon’
- Jan van Muijlwijk (Omgevingsdienst Groningen): Op zoek naar de bron van de brom
Bijeenkomst 2 juni: Activiteitenbesluit en de (on)mogelijkheden voor burgers
De milieuwetgeving in Nederland is flink in beweging. Moesten er enkele jaren geleden milieuvergunningen op maat gemaakt worden voor bedrijven, op dit moment vallen de meeste bedrijven geheel of gedeeltelijk onder het Activiteitenbesluit. Dat betekent minder maatwerk, maar meer algemene regels. Niet altijd is dat een verbetering voor de omgeving. In ieder geval roept het vragen op zoals: stel dat een bedrijf het beter wil doen dan de algemene eisen in het Activiteitenbesluit, kan dat? Heb ik als omwonende nog wel dezelfde mogelijkheden om bezwaar te maken als het om algemene regels gaat? Wordt er wel voldoende rekening gehouden met de opstapeling van milieubelasting in de omgeving. Waar kan ik vinden aan welke eisen het bedrijf waar ik bij in de buurt woon, moet voldoen?
Ewald Korevaar van EWMilieu-advies uit Utrecht gaf op 2 juni 2017 een inleiding in het Activiteitenbesluit. Ewald Korevaar is een ervaren adviseur van milieu- en bewonersgroepen. Bij de bijeenkomst ging Ewald ook in op vragen van deelnemers.
Bekijk hier de presentatie van Ewald Korevaar
Mediatraining voor Stop de Stank Deurne op 28 november
Op verzoek van de vereniging Stop de Stank Deurne, die al meerdere jaren lid is van Leefmilieu, heeft de vereniging Leefmilieu een mediatraining ontwikkeld. Deurne ligt in Brabant in een gebied waar enorm veel intensieve veehouderij gevestigd is en Stop de Stank zet zich al jaren in voor de bestrijding van de overlast en risico’s hiervan. De vrijwilligers van Stop de Stank Deurne worden regelmatig gevraagd om te reageren in de lokale en landelijke media en daarom wilde het bestuur (potentiële) woordvoerders graag ervaring laten opdoen.
De training vond op 28 november 2015 plaats in het Gerardushuis in Deurne waar we gastvrij werden onthaald met koffie, thee en bananencake. Als start werd er ingegaan op de journalistieke blik op het nieuws: “wat is nieuwswaardig volgens journalisten”. Daarna werd in twee ronden geoefend met een standpuntbepaling en een kort interview voor camera. Vanuit de gedachte dat iedereen misschien niet ervaren is als woordvoerder, maar wel als kijker, gaven de aanwezigen elkaar feedback in de vorm van een Tip (voor verbetering) en een Top (dat is prima).
De uitkomst was dat deelnemers vaak met een heel kritische blik naar het filmpje van zichzelf kijken, maar het filmpje van een ander heel goed vinden. Kortom je bent naar jezelf waarschijnlijk te kritisch. Misschien niet heel verassend, maar wel goed om te beseffen, dat iedereen wat milder mag kijken naar het eigen optreden. Een verrassender punt was dat de 10 deelnemers op dezelfde vraag: “Wat is er volgens jou hier in Deurne aan de hand?”, heel verschillende antwoorden gaven. Sommigen antwoorden bijvoorbeeld vanuit hun persoonlijke overlast situatie, anderen met een blik gericht op de politiek of vanuit een milieuperspectief. Samengenomen vormden de reacties een mooi compleet beeld van de problematiek in Deurne. Een inspirerende uitkomst.
Bekijk hier de sheets van de presentatie.
Wat betekent verandering in bestuursrecht voor de burger?
De Burgernetwerkacademie van Leefmilieu organiseerde op 7 november 2014 een bijeenkomst over de veranderingen in het bestuursrecht en wat deze betekenen voor de burger. Cor Coenrady, werkzaam bij de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak en DCMR Milieudienst Rijnmond, gaf op deze middag op persoonlijke titel een uitgebreide presentatie. Daarnaast werden er ook bijbehorende stukken uitgedeeld. Ondanks de pittige inhoud luisterden de deelnemers ademloos. Ze bleken allemaal betrokken in uiteenlopende procedures, dus ze beschikten over de juiste achtergrondkennis en motivatie om deze lastige materie de baas te worden. Omdat het een belangrijk onderwerp is, hebben de vrijwilligers van Leefmilieu, geholpen door een cameraman, opnames gemaakt. Het zal nog wel wat tijd kosten, maar dan publiceren we de bijeenkomst in de vorm van een filmpje.
Bekijk hier de sheets van de presentatie
Bekijk hier de toelichting bij de sheets
Klik hier voor een overzicht van aanvullende documenten en links
Workshop: Hoe beïnvloed ik besluiten over mijn leefomgeving?
Maart 2014. Er verandert veel in de manier waarop besluiten door de overheid gemaakt worden. Op dit moment is bijna elk overheidsbesluit over bouwen, aanleggen, ontgraven, oprichten van een bedrijf, kappen van bomen, vaststellen van een bestemmingsplan, gebaseerd op de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht). Ambtenaren zijn uitvoerig in deze nieuwe wetgeving geschoold, maar als burger is de kans groot dat je hier in het duister tast. Op 28 maart 2014 was er een workshop die de gelegenheid bood om ook als burger op de hoogte gebracht te worden van de ins en outs van de nieuwe wetgeving
Jonathan van Kooten, jurist bij Milieudefensie, gaf informatie over de Wabo, maar minstens zo belangrijk: we leerden ook hoe we invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming door de overheid. Door het naspelen van een casus, konden we aan den lijve ondervinden hoe we onze strategie moesten aanpassen. We leerden op welk moment en op welke manier we invloed kunnen uitoefenen op een omgevingsvergunning of een bestemmingsplan. De workshop was hiermee een geslaagde combinatie van informatie krijgen en ermee aan de slag gaan. Ook was er ruime gelegenheid om vragen te stellen.
Houtstook is niet milieuvriendelijk
Op 14 maart 2014 kwamen in Nijmegen uit heel Nederland mensen bijeen die last hebben van houtrook van hun buren. Drie deskundigen gaven presentaties en hoewel de verhalen getuigden van grote inzet en lange adem, werd je er toch niet vrolijk van. Want terwijl het probleem al jaren bekend is, gebeurt er toch weinig om het aan te pakken.
Trinette Janssen, die al jaren mensen ondersteunt bij juridische procedures, liet zien dat houtstook ten onrechte wordt gebagatelliseerd als milieuprobleem. Op landelijke schaal draagt het namelijk maar beperkt bij aan de fijn stof concentraties, maar lokaal als je naast een stoker woont, overschrijdt de vervuiling wel degelijk de normen voor gezonde lucht. Mensen worden daarnaast ook misselijk van de stank en kunnen hun ramen niet open zetten om bijvoorbeeld hun slaapkamer te luchten.
Vincent van der Heiden, voorzitter van de stichting Netwerk Houtrook gaf in zijn presentatie de cijfers van de stand van zaken. In 2012 waren er bijna een miljoen houtkachels in Nederland en bijna 2 miljoen mensen hadden daar last van. Ten onrechte heeft houtstook het aureool van milieuvriendelijk. Hierbij praat men alleen over mogelijke CO2 winst, maar de schadelijke gezondheidseffecten voor de omgeving worden niet meegenomen.
Carla Anzion, directeur van Anzion Advies en voorzitter van de sector Geur van de VVM, liet in haar presentatie zien dat houtstook ook een hardnekkig geurprobleem is. Terwijl de geuroverlast van verkeer en industrie steeds verder afneemt, neemt die van open haarden en allesbranders steeds verder toe. Vuurkorven en terraskachels verdienen extra aandacht, want die hebben per definitie geen goede verbranding en geen goede afvoer met voldoende verspreiding. Dus als je van zo’n vuurkorf zit te “genieten” stel je jezelf feitelijk bloot aan een heleboel luchtvervuiling. De drie presentaties sloten goed op elkaar aan ze zijn alle drie de moeite waard om nader te bekijken.
Bekijk hier de presentatie van Trinette Janssen: Ervaringen uit Groningen
Bekijk hier de presentatie van Vincent van der Heiden: Stoken is een keuze, ademen niet
Bekijk hier de presentatie van Carla Anzion: Aanpak houtstookschade nog in de kinderschoenen
Terugblik op workshop: Schrijven kun je leren
Op 4 oktober 2013 organiseerde Leefmilieu een workshop met de titel : “Schrijven kun je leren”. Doel van de workshop was de deelnemers te helpen hun boodschap aantrekkelijk en effectief voor het voetlicht te brengen. 
Het woord workshop bleek daarbij wel op zijn plaats: de aanwezigen werden direct aan het werk gezet. Uiteraard na eerst met elkaar kennis gemaakt te hebben. De eerste opdracht was: schrijf vijf minuten over je favoriete onderwerp zonder je pen van het papier te halen. De meeste aanwezigen hadden dat nog nooit gedaan, maar het lukte iedereen. Dus dat was een goed begin. Daarna werden deze stukjes besproken en gaf iedereen elkaar reacties en adviezen voor vervolg. Dat werkte heel goed, want hoewel veel mensen het schrijven van een stukje lastig vinden, zijn de meeste onervaren schrijvers wel ervaren lezers. Tussen de oefeningen door gaf de trainer, Peter Waterkoort, uitleg over de manier waarop je een stuk opbouwt en het interessant maakt voor de lezer. Hij gaf daarbij tips op maat en suggesties voor verbeteringen. Peter’s coaching versterkte het gevoel dat schrijven inderdaad te leren is, al is een middag natuurlijk te kort om alles onder de knie te krijgen.
Bijstoken asbest nog liever even niet in Alblasserdam
Februari 2013.Nedstaal is, zoals de naam al doet vermoeden, een staalproducerend bedrijf. Het bedrijf is gelegen in Alblasserdam. Maar deze gemeente verleent niet zelf de vergunning, dat doet de OZHZ, de Omgevingsdienst Zuid Holland Zuid, namens de provincie Zuid-Holland. Omdat het bedrijf een vergunning had gevraagd voor het verwerken van 100 ton asbestbevattend schroot, had de gemeente Alblasserdam behoefte aan een second opinion. Johan Vollenbroek van MOB en ook bestuurslid van Leefmilieu, was gevraagd voor deze contra-expertise.
Omdat de uitkomsten van het onderzoek van Johan Vollenbroek ook voor anderen interessant zijn, had Leefmilieu hem gevraagd een presentatie te houden op 22 februari 2013. Johan startte met een filmpje over het productieproces van Nedstaal (zie foto), zodat alle aanwezigen een indruk kregen van het bedrijfsproces. Daarna ging hij dieper in op het plan om asbesthoudend schroot bij te stoken in het staalbedrijf. In theorie zou het volgens hem kunnen werken, omdat de temperatuur in de oven hoog genoeg is om het asbest te verbranden, maar dan moet het wel zeker zijn dat er geen asbestdeeltjes kunnen vrijkomen uit de oven. Verder verwacht je van een bedrijf dat met asbest aan de slag gaat, dat het een vergunning heeft die ruimschoots voldoet. Op beide punten voldeed de situatie niet. Er was niet onderzocht of de filters de eventueel vrijkomende asbestdeeltjes zouden afvangen. En verder bleek het bedrijf zich op het gebied van fijn stof, kwik en zink niet aan de eigen vergunning te houden. Sommige onderdelen van de vergunning hadden al jaren geleden aangepast moeten worden. Kortom, dat zou eerst moeten gebeuren. Het was dan ook niet verbazend dat er in totaal 308 zienswijzen tegen de nieuwe vergunning bij OZHZ werden ingebracht tegen de nieuwe vergunning. De omgevingsdienst OZHZ richtte zelfs een apart dossier op over het bedrijf op haar website. Ook op de website van de gemeente Alblasserdam zijn de vervolgstappen te zien. Het oprichten van een eigen meetpunt in de gemeente voor het meten van de luchtkwaliteit is er een van. Dat voorstel kunnen de bewoners van Alblasserdam natuurlijk alleen maar toejuichen. Meten is weten en dat geeft op den duur ook een mooie manier om de inspanningen van Nedstaal en andere bedrijven voor een betere luchtkwaliteit zichtbaar te maken.
Bekijk hier de presentatie van Johan Vollenbroek (Contra-Expertise Nedstaal BV)
Het rapport kunt u hier bekijken.
Het filmpje over EAF Nedstaal: http://www.youtube.com/watch?v=FPoZD7xoMRA.
De gemeente Alblasserdam is te vinden op: http://www.alblasserdam.nl/en de
Omgevingsdienst Zuid-Holland (OZHZ) op: http://www.ozhz.nl/.
Milieudossier van op- en overslagbedrijf Van Dalen met terugblik
Augustus 2012. Het bedrijf Van Dalen heeft een loskade en een enorm overslagterrein voor zand, grint, klei en nog veel meer. De mensen uit het nabijgelegen Westervoort hebben sinds 2004 stofoverlast van het bedrijf en willen daar van af. Jur Hofland, een van de omwonenden, heeft alle stappen die vanaf 2004 genomen worden, plus de reacties van de overheden op een rijtje gezet. Vanaf de eerste ontkenning van de provincie Gelderland in 2004 dat er helemaal geen stofoverlast kan zijn tot en met de uitspraak van de Raad van State in augustus 2012. Het verhaal wordt in 12 bladzijden verteld, inclusief een complete evaluatie van wat er bereikt is. Een dergelijk eindrapport van een omwonende is zeldzaam, wij hadden het tenminste nog nooit gezien. Jur Hofland bedankt dan op het einde de vereniging Leefmilieu vanwege een workshop die hij in het begin van het traject gevolgd heeft. De lessen die hij daaruit vooral bruikbaar vond waren: “Om iets te bereiken bij overheden moet je een lange adem hebben en iedere zegening (resultaat) tellen. En… je moet je energie steken in zaken, welke qua wetgeving, haarbaar zijn.” Deze lessen zijn voor hem de rode draad geweest. Daarbij gaven kleine resultaten steeds weer moed om verder te gaan. Wij zijn er blij mee dat we aan het vele werk dat de omwonenden van het bedrijf Van Dalen verzet hebben een kleine bijdrage hebben kunnen leveren en we hopen dat anderen uit de eindrapportage van Jur Hofland, dat te vinden is op onze site, ook weer hulp en steun kunnen putten.
Klik hier om het verslag te bekijken.
23 november 2012. Bijeenkomst laag frequent geluid: LFG en het horen van een bromtoon
Op verzoek van de vereniging Leefmilieu hield Edwin Buikema, specialist op laagfrequent geluid, op 23 november een presentatie over dit lastige milieuprobleem. De titel van zijn presentatie was: “LFG en het horen van een bromtoon “.
Uit deze presentatie worden hier 2 punten toegelicht:
- Geluidsisolatie van woningen werkt niet.
- Laagfrequent geluid is, met kennis van zaken, goed te meten.
Indrukwekkend was het geluidseffect dat Edwin Buikema tijdens de presentatie demonstreerde over de effecten van geluidsisolatie van woningen. Het blijkt dat woningisolatie wel werkt voor hoge tonen, maar niet voor lage tonen. Het gevolg van woningisolatie is dus dat het voor mensen die niet gevoelig zijn voor laag frequent geluid in huis stiller wordt, terwijl voor mensen die er wel gevoelig voor zijn, het laagfrequente geluid steeds meer op de voorgrond komt. Ook afstanden hebben een dergelijke werking: van een vrachtwagen die in de verte stationair staat te draaien overheerst op grote afstand het laagfrequente geluid (de bromtoon).
Hoewel niet iedereen laagfrequent geluid even goed hoort, is het wel, uiteraard met de juiste apparatuur, goed te meten. Je moet echter wel weten waar je meet. Een meting moet bijvoorbeeld eerder in de hoeken van de kamer bij het plafond gedaan worden, dan zomaar ergens in het midden van de kamer. Het geluid meten in huis betekent echter nog niet dat je weet waar het geluid vandaan komt. In veel, ook uitgebreide onderzoeken, kan de bron niet bepaald worden. Maar er zijn wel enkele tips te geven. Ga naar buiten en als je het geluid daar niet meer hoort, komt de bron waarschijnlijk vanuit het huis zelf. Zet eventueel de elektriciteit van het hele huis uit, om erachter te komen of het geluid van een apparaat uit het huis komt. Hoor je het geluid altijd en overal, bijvoorbeeld ook op vakantie in het buitenland, dan is de oorzaak waarschijnlijk niet laagfrequent geluid.
Download hier de hele presentatie, inclusief het geluid (6,9 MB)
Of belijk de presentatie zonder geluid (3,7 MB)
Verslag 23 november 2012: Hoe verder als je last hebt van LFG
Op de bijeenkomst van 23 november in Nijmegen over laagfrequent geluid (LFG) kwamen uit heel Nederland mensen bij elkaar die hiervan veel overlast en gezondheidsschade ondervinden. Doel van de bijeenkomst was te overleggen wat je hieraan als individu, maar ook samen, kunt doen. De deelnemers gingen na een inleiding over LFG (zie hierboven) in groepen van ongeveer 10 personen uit elkaar, om onder leiding van een voorzitter door te praten over Hoe nu verder? De uitkomsten van alle groepen zijn in een overzicht verwerkt en voor de overzichtelijkheid rond verschillende thema’s geordend. Het zijn uiteenlopende suggesties voor mensen die last hebben van LFG: hoe de bron op te sporen of hoe de overlast proberen te verminderen. Met daarbij vooral het advies te proberen medestanders te vinden en mensen die je overlast begrijpen. Er was ook een hartstochtelijke oproep aan artsen en specialisten om zich in het vraagstuk te verdiepen, zodat je daar niet tevergeefs aanklopt. Ook op het gebied van kennisopbouw kan er in Nederland nog veel gebeuren. Voor een laboratorium waarin je je gevoeligheid voor LFG kunt laten bepalen moet je helemaal naar Denemarken. Hier ligt dus nog een duidelijk verbeterpunt. Verder drongen de aanwezigen aan op samenwerking tussen alle partijen en een website waar alle goede tips, en bijvoorbeeld ook plaatsen waar je geen last hebt van LFG, bij elkaar gezet worden. Iedereen hoeft dan niet steeds opnieuw zelf het wiel uit te vinden.
Bekijk hier het hele verslag met alle tips.
8 juni workshop: Wat biedt de Atlas Leefomgeving over luchtkwaliteit en gezondheid?
Op 8 juni 2012 organiseerde de vereniging Leefmilieu samen met de provincie Gelderland een workshop over de Atlas Leefomgeving. In de Atlas Leefomgeving zit veel informatie over onderwerpen als asbest in scholen en over geluid, maar ook over het thema luchtkwaliteit: het onderwerp op 8 juni
In het eerste deel van de bijeenkomst hield Moniek Zuurbier van GGD Gelderland-Midden een bevlogen presentatie over het belang van schone lucht. Ze lichtte stap voor stap toe hoe longen en hart- en bloedvaten te lijden hebben onder de vervuilde lucht. De risico’s zijn daarbij het grootste voor kinderen, ouderen en mensen met hart- en longaandoeningen. De GGD adviseert daarom ook dat binnen 300 meter van rijkswegen en binnen 50 meter van wegen in de stad (met meer dan 10.000 motorvoertuigen per etmaal) geen scholen en kinderdagverblijven worden gebouwd. Helaas is dit een advies, dat vaak niet opgevolgd wordt als de luchtkwaliteit beneden de norm is. Luchtkwaliteit beneden de norm is echter nog niet gezond en dus kan er beter niet worden gebouwd en zeker niet voor kwetsbare groepen. Het slechte nieuws uit de presentatie was dat het tegenwoordig duidelijk is dat luchtvervuiling astma ook veroorzaakt en niet alleen verergert én dat de luchtkwaliteit de laatste jaren niet meer verbetert.
Tijdens de inleiding werd ook een foto getoond van een fijn stof deeltje 3000 keer vergroot. Het is een interessante foto omdat de roetdeeltjes, de resten van verbrandingsproducten en ook zoutdeeltjes erin te zien zijn. (zie onderstaande foto)
In het tweede deel van de bijeenkomst gingen de deelnemers zelf aan de slag achter de computer, om te kijken of ze konden vinden wat de luchtkwaliteit in hun eigen woonomgeving is. Dit deel van de workshop smaakte duidelijk naar meer want de deelnemers kwamen daarna met allerlei suggesties over gegevens die ze ook graag in de Atlas Leefomgeving zouden zien: gegevens over industrie en scheepvaart bijvoorbeeld. Ze hadden ook allerlei opmerkingen bij de bediening van de site waarmee de ontwikkelaars van de site, die ook aanwezig waren, geholpen werden.
De Atlas is een initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, waaraan gemeenten en provincies meewerken. Van bijvoorbeeld de provincie Gelderland zijn veel gegevens in deze Atlas opgenomen. De Atlas Leefomgeving is te raadplegen op: https://www.atlasleefomgeving.nl/.
Bekijk hier de presentatie van Moniek Zuurbier.
Enkele folders van de GGD over luchtkwaliteit, geluid en gezondheid:
- Luchtvervuiling en gezondheid
- Houtkachels, open haarden en gezondheid
- Geluid en gezondheid
31 mei 2012: Gebakken lucht in plaats van schone lucht
Op 31 mei 2012 organiseerde de vereniging Leefmilieu samen met de Dorpsbelang Hees, een Nijmeegse bewonersvereniging, een avond over luchtkwaliteit. Bij hun zorgen over luchtkwaliteit vangen bewoners tegenwoordig bot bij de Raad van State. Kees van Oosten kwam uitleggen hoe dat kan. Kees van Oosten, auteur van het boek 'Gebakken lucht, tien jaar luchtkwaliteitsbeleid in Nederland' liet zien dat dit komt doordat er steeds soepeler gerekend wordt. Zo worden de verkeersbewegingen, op basis waarvan berekeningen worden uitgevoerd, meestal geschat en niet geteld. In veel gevallen gaat men uit van te weinig voertuigen en houdt men geen rekening met files en rotondes. Kees van Oosten gaf als voorbeeld de A12 ten zuiden van Utrecht: “Die weg staat elke dag bij de filemeldingen en toch is er volgens de berekeningen geen sprake van stagnatie”. Voor de luchtkwaliteit maakt het veel uit of er sprake is van stagnerend verkeer: stagnerend verkeer vervuilt de lucht veel meer. Ook het aandeel vrachtwagens wordt vaak te laag ingeschat. Kees van Oosten: “met name bij Rijkswaterstaat kun je je niet aan de indruk onttrekken dat er creatief gerekend wordt”. Doel van deze soepele berekeningen is Nederland te laten voldoen aan de Europese normen in 2015 en het door kunnen gaan met bouwen. Lucas Reijnders, emeritus hoogleraar milieukunde, schrijft in zijn voorwoord over het boek van Kees van Oosten: “Dit boek geeft een goed inzicht in het Nederlandse milieupolitieke bedrijf. Dat blinkt uit door creatief boekhouden en het buitensluiten van bezorgde burgers.”
De versoepelde regelgeving heeft er toe geleid dat, volgens van Oosten, een gang naar de rechter geen begaanbare weg meer is. Mensen die streven naar schone lucht kunnen het beste direct druk gaan uitoefenen op de lokale politici om zo de vervuiling door verkeer te verminderen. Bijvoorbeeld door het instellen van milieuzones. Kees van Oosten pleitte ook voor een grotere rol voor GGD’s in het bepalen van het beleid over luchtkwaliteit: “Je moet het luchtkwaliteitsbeleid niet alleen overlaten aan mensen die verantwoordelijk zijn voor de wegen en het bouwen in de stad, dat is vragen om moeilijkheden”.
Op de site http://www.keesvanoosten.nl/ vind je meer informatie over het boek 'Gebakken lucht, tien jaar luchtkwaliteitsbeleid in Nederland'.
Bekijk ook het 10 minuten durende filmpje 'Gebaken lucht' op Youtube.
Milieuoverlast bestrijden met behulp van handhaving is Zwitsers uurwerk
Milieuoverlast, die een bedrijf veroorzaakt, kun je als burger goed aanpakken als je een beetje de weg weet in het bestuursrecht. Wat de mogelijkheden precies zijn in het bestuursrecht en hoe je bestuursrechtelijke handhaving effectief benut, leerde je in de workshop van 19 november 2011, waarvoor twintig enthousiaste deelnemers naar Nijmegen waren gekomen.
Deze workshop werd door Marcel Middelkamp van Middelkamp Milieuadvies verzorgd, samen met Leefmilieu. Marcel is milieukundige en afgestudeerd in milieuhandhaving en milieubeleid. Meer dan 20 jaren helpt hij burgers en bedrijven in de aanpak van milieuoverlast die naastgelegen gelegen bedrijven veroorzaken. Juridisch afdwingen van handhaving is hierbij een belangrijk middel.
In de workshop presenteerde Marcel aan de hand van sprekende voorbeelden een stappenplan, waarmee je zèlf, zonder al te veel moeite, succesvolle bestuursrechtelijke handhaving kan realiseren.
Hij beschrijft het bewerkstelligen van handhaving door burgers als een Zwitsers uurwerk: elk stukje moet nauwkeurig, op de juiste plek in de goede volgorde geplaatst worden om het radarwerk effectief te laten draaien.
Het begint met een gedegen verzoek tot handhaving, waarin de situatie met de soort overtreding kort en eenvoudig beschreven wordt. Geef aan dat je belanghebbend bent: je ruikt/hoort/ziet de overlast. Het is zeer aan te raden hierbij ook foto’s te maken en toe te voegen. Na deze stap volgt een traject met verschillende stappen (beslissing op verzoek, beroep aantekenen, etc). Belangrijk in dit traject is dat je secuur de termijnen aanhoudt die de wet voorschrijft, bewijsmateriaal blijft verzamelen (bijhouden dagboekje, foto’s maken) en je niet laat afleiden door opmerkingen/toezeggingen vanuit bedrijf of bevoegd gezag. Kortom, zie het als het in elkaar zetten van een Zwitsers uurwerk.
Veel gehoorde vraag vanuit de deelnemers was hoe je te werk gaat als je wilt dat de overlast meteen stopt, omdat het afwachten van een normaal verzoek tot handhaving ‘mosterd na de maaltijd’ is. Voor deze situaties waarin er meteen opgetreden moet worden, bestaat de voorlopige voorziening. Deze voorlopige voorziening wordt aangevraagd naast het verzoek tot handhaving. Er moet hiervoor sprake van spoed zijn, dit moet dus duidelijk beschreven worden.
De middag was eigenlijk te kort om alles uitvoerig te kunnen bespreken, maar de deelnemers gingen tevreden naar huis. En nog een laatste tip van Marcel: ‘word zelf niet de complete deskundige, maar vraag hulp bij deskundigen om je heen’.
Bekijk hier de presentatie van Marcel.
Aftrap burgernetwerkacademie met aansprekende verhalen
Op 24 maart 2011 was de aftrap van de Burgernetwerkacademie in Nijmegen. Claudia van Steen van de vereniging Leefmilieu gaf als eerste een toelichting op de achtergronden van het initiatief. Op veel plaatsen in Nederland komen mensen op voor de kwaliteit van hun leefomgeving, maar ze beginnen hieraan zonder te weten hoe dat moet. Gaandeweg ontwikkelen ze daarbij de kennis, kunde en contacten, maar dat is niet eenvoudig. De Burgernetwerkacademie is bedoeld om iedereen te helpen door behulpzame workshops te organiseren en mensen samen te brengen zodat ze ook van elkaars ervaringen kunnen leren.
Uit heel Nederland waren belangstellenden gekomen om inbreng te geven op de onderwerpen die aan de orde zouden kunnen komen in het aanbod van de academie. Drie mensen die kunnen bogen op ruime ervaring verzorgden korte presentaties. Loes Solis vertelde hoe met een bloedverwerkend bedrijf, gelegen midden in de natuur, gaandeweg afspraken gemaakt werden over vermindering van de milieuoverlast. Ondanks de beroerde ligging werd de locatie nooit ter discussie gesteld door Loes vanwege de werkgelegenheid van de medewerkers van het bedrijf. Dat bleek ook de insteek van Marcel Jacobs. Marcel Jacobs van het Actiecomité A50 beschouwde de nieuwe brug in de A50 bij Ewijk ook als een gegeven. Het actiecomité wil echter dat er tegen geluidsoverlast en fijn stof adequate maatregelen genomen worden. Zo werden er veertien jaar geleden geluidsschermen toegezegd, waarvan de kleur al uitgezocht mocht worden, maar die schermen zijn nog steeds niet geplaatst en het blijft onzeker of ze er komen. Cees van Rulo, is al twintig jaar actief tegen de overlast van een afvalver¬werkend bedrijf in Sterksel. In zijn presentatie viel vooral op hoe de belangen van het bedrijf en de lokale politiek totaal verweven zijn geraakt en dat er pas de laatste jaren tegen het bedrijf opgetreden wordt.
Na de presentaties voegden de aanwezigen hun suggesties voor studiebijeenkomsten van de burger¬netwerkacademie toe aan de suggesties die de inleiders al gegeven hadden. Op basis daarvan wordt voor de komende twee jaar een programma samengesteld.
Foto’s van achtereenvolgens Loes Solis, Marcel Jacobs en Cees van Ruulo.
Leefmilieu op pad: Inbreng over burgerparticipatie in Zeist
De Stichting Beter Zeist organiseerde op 14 juni 2010 een studie-avond over burgerparticipatie. In aanwezigheid van burgemeester en wethouder bepleiten de initiatiefnemers een andere aanpak van grote bouwprojecten door meer gebruik te maken van de kennis en kunde van de inwoners van Zeist. In een van de presentaties werd de participatieladder toegelicht, met als stappen: informeren, raadplegen, adviseren, coproduceren en (mee)beslissen. De aanwezigen hadden daarbij een duidelijke voorkeur voor burgerparticipatie die mogelijkheden biedt voor meedoen, dus niet alleen adviseren, 
maar ook coproduceren en meebeslissen. De goed gedocumenteerde presentaties en de bevlogenheid van de organisatoren maakten indruk. De aanwezigen benadrukten unaniem een belangrijke voorwaarde: transparantie van het proces vanaf het begin. Nu hebben burgers vaak het gevoel “in het bos te verdwalen” en de gemeente blijkt in het “bos” vaak een slechte richtingwijzer. Daarnaast wil men ook duidelijkheid over intenties. Nu ontstaat regelmatig het gevoel dat er “verborgen agenda’s” zijn.
Marga Jacobs, voorzitter van de vereniging Leefmilieu, was uitgenodigd om als ervarings-deskundige aan het debat deel te nemen. Zij benadrukte dat burgerparticipatie eisen stelt aan alle partijen, ook aan de ambtenaren. Als deskundige ambtenaren in discussie gaan met een deskundige burgers gaat dat niet alle ambtenaren even goed af.
In zijn slotwoord benadrukt burgemeester Koos Janssen het positieve gevoel dat hij heeft over de sfeer en de resultaten van de bijeenkomst. Hij ziet vanuit de politiek in Zeist de urgentie en motivatie om burgerparticipatie verder te ontwikkelen, zodat elke burger en alle partijen daaraan kunnen deelnemen. Het is volgens hem een leerproces, een zoektocht voor iedereen, de gemeente, de burgers en de belangengroepen om op basis van wederzijds respect en vertrouwen daarmee verder te gaan. “Gun elkaar daarbij de kans en de tijd om het gezamenlijk te oefenen en te realiseren”, zo besluit hij.
Het lijkt erop dat met de studie-avond die de burgers van Zeist over burgerparticipatie georganiseerd hadden, er met dat proces een start gemaakt is.
- terug naar boven -
Leefmilieu op pad: bewoners Sleeuwijk tegen puinbreker in uiterwaarden
Juni 2010. Burgers die actief zijn om hun leefomgeving te beschermen tegen allerlei bedreigingen, weten Leefmilieu al jaren te vinden vanwege onze kennis en ervaring. Niet altijd leidt dat ertoe dat we bij vraagstellers op bezoek gaan, maar sommige gevallen lijken ons zo bar, daarvoor gaan we op pad.
Zo gingen we 16 april naar Sleeuwijk (gemeente Werkendam), waar bewoners vechten tegen de komst van een puinbreker met een grote fabriekshal (100x30x10 mtr). De hal zal 6 meter boven de dijk gaan uitsteken, 
de woonbebouwing van Sleeuwijk start meteen aan de andere kant van de dijk (zie foto). Een ongewenste situatie onder andere vanwege de stof- en geluidsoverlast, de verkeersveiligheid en het lelijke uitzicht. Reeds tien jaar lopen er procedures met betrekking tot de plannen van dit bedrijf, waarin niet wettelijke kaders of weloverwogen beleid de basis vormen, maar toezeggingen uit het verleden, procedurele fouten en een verstarde houding van de verschillende partijen. Opvallend is dat het bedrijf een andere vestiging heeft op een nabijgelegen industrieterrein, maar daar de gewenste uitbreiding niet wil uitvoeren.
Leefmilieu heeft met de betrokken omwonenden de hele gang van zaken doorgenomen en verschillende aangrijpingspunten gegeven, waarop zij verder kunnen strijden voor het behoud van hun mooie leefomgeving. Nu in Nijmegen ook een vergunningsprocedure loopt voor een puinbreker, kan de opgebouwde kennis op twee plaatsen benut worden.
- terug naar boven -
26 september 2008: Opkomen voor je leefomgeving, hoe kan dat beter?
Op 26 september organiseerde Leefmilieu een afsluitend symposium over het project Burgernetwerk onder de titel: Opkomen voor je leefomgeving, hoe kan dat beter? Dat veel mensen met deze vraag rondlopen bleek uit de vele aanmeldingen. Uit het hele land waren geïnteresseerden naar Nijmegen gekomen. Het symposium bestond uit verschillende workshops.
Marga Jacobs van Leefmilieu ging in op de ervaringen die zijn opgedaan bij het project Burgernetwerk. Daarnaast vertelde onder meer Johan Vollenbroek van MOB en de Haagse advocaat Valentijn Wösten waar men op moet letten als belangengroep. Er was ook ruimte voor de praktijkervaringen van Kitty Duncan uit Roosendaal en Gerard van der Meulen uit Nijmegen. De dag werd afgerond met een samenvatting van de workshops.
Om succesvol op te komen voor de eigen leefomgeving is veel kennis nodig, naast juridische technische kennis, ook kennis over de manier waarop de politiek en de media werken. Hierover zijn talloze tips gegeven en vragen beantwoord. De deelnemers waren dan ook vol lof over de organisatie van de dag.
Bekijk hieronder een aantal van de verslagen van de workshops: