Nieuwsbrief Leefmilieu Jaargang 14 - nummer 3 - oktober 2016 |
Zeven jaar geleden schreven wij in onze Nieuwsbrief al dat de intensieve veehouderij en de pluimveesector in 2010 net zoveel fijn stof uitstootten als al het verkeer in Nederland samen en ook net zoveel als alle industriële bedrijven samen. Dat was gebleken uit de cijfers van de overheid in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. Toen was al duidelijk dat deze luchtvervuiling niet op korte termijn zou afnemen. Het rapport vermeldde namelijk letterlijk: "De problematiek van fijn stof uit de veehouderij is nog nieuw, waardoor hierover nog weinig kennis aanwezig is." Intussen zijn we zeven jaar verder en de problematiek is al lang niet meer nieuw. Er is zelfs, zie het onderzoek verderop in deze Nieuwsbrief, rond de intensieve veehouderij intussen sprake van gezondheidsrisico’s voor de omwonenden. Kortom het wordt tijd dat de intensieve veehouderij behandeld wordt als iedere andere bedrijfstak. De luchtkwaliteit in heel Nederland zal dan verbeteren, want ook in steden zoals Eindhoven blijkt een flink deel van de luchtvervuiling afkomstig van het omringende platteland.
- 1. Symposium 14 oktober 2016 over intensieve veehouderij en gezondheid
- 2. Veehouderijen ongezond voor de longen
- 3. Antwoord ministerie over LFG, elektromagnetische straling en houtstook
- 4. Burgers die zelf meten: prijswinnend project
- 5. Recent rapport laat zien: teveel pesticiden en biociden in het water
- 6. Nijmegen wil 40 procent minder roet in de lucht
1. Symposium 14 oktober 2016 over intensieve veehouderij en gezondheid
Op 14 oktober 2016 organiseert het Kennisplatform Veehouderij e
n humane gezondheid haar jaarlijkse symposium. Dit jaar is het thema 'Van kennis naar toepassing in de praktijk: samen aan de slag!' Centraal op het symposium staan de nieuwe onderzoeksresultaten die de laatste tijd beschikbaar gekomen zijn zoals het onderzoek Veehouderij Gezondheid Omwonenden dat hieronder besproken wordt. De vraag voor ondernemers, medici, beleidsmakers en burgers is "nu we deze nieuwe onderzoeksresultaten hebben, hoe gaan we verder?".
Er is eerst een plenair programma en daarna een keuze uit 10 workhops die allemaal ingaan op een aspect van de problematiek zoals: innovaties, mogelijkheden van samenwerking en participatie en de (on)mogeljkheid om gezondheid mee te wegen in de vergunningverlening. Kortom, het wordt een interessante dag voor iedereen geïnteresseerd in de intensieve veehouderij en de gezondheid van mensen.
Datum 14 oktober 2016
Tijd 9:30 – 17:00
Plaats 1931 (Brabanthallen), 's-Hertogenbosch
Toegang Gratis
Opgave Vooraf aanmelden bij http://www.kennisplatformveehouderij.nl/Symposium_2016
2. Veehouderijen ongezond voor de longen
Juli 2016. Mensen die in de buurt van veel veehouderijen wonen hebben een lagere longfunctie, vaker longontsteking en 
COPD-patiënten hebben meer last van complicaties. Astma en allergieën komen juist minder vaak voor. Dit blijkt uit het zojuist verschenen RIVM-rapport Veehouderij en Gezondheid Omwonenden. Dit betreft een uitgebreid onderzoek onder omwonenden van veehouderijen in het oosten van Noord-Brabant en het noorden van Limburg, uitgevoerd door het RIVM, Universiteit Utrecht, Wageningen UR en het NIVEL.
De geconstateerde effecten op de longfunctie hebben verband met de hoeveelheid fijn stof, ammoniak en endotoxinen afkomstig van de veehouderij. Ook mensen die verder weg wonen van veehouderijen kunnen hier last van hebben. Het blijkt dat de longfunctie in het hele onderzoeksgebied lager wordt, wanneer de concentratie van ammoniak in de lucht hoog is. Dit ammoniak reageert met andere stoffen in de lucht, waardoor er extra fijn stof wordt gevormd, wat zich over grote afstanden kan verplaatsen. Deze effecten zijn vergelijkbaar met de schadelijke gezondheidseffecten van verkeer in een stad.
- Bekijk hier het RIVM-rapport Veehouderij en Gezondheid Omwonenden
- Lees hier de publiekssamenvatting van dit rapport
- Bekijk hier de uitzending van Nieuwsuur over dit onderzoek
3. Antwoord ministerie over LFG, elektromagnetische straling en houtstook
Jaarlijks stuurt leefmilieu een rapport naar GGDs en ministeries over de milieugerelateerde gezondheidsklachten 
die bij haar zijn binnengekomen. Dit jaar kregen we voor het eerst een uitgebreide reactie van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. In deze reactie worden de acties op het gebied van laagfrequent geluid (LFG), elektromagnetische straling en houtstook behandeld. Bij een eerste lezing lijkt het misschien alleen een opsomming, maar er blijken voor de zorgvuldige lezer wel degelijk aanknopingspunten in de brief te zitten voor degenen die de overlast ervaren. Zo wordt onomwonden gesteld dat er “wetenschappelijke consensus is over effecten van LFG op hinder en slaapverstoring”. Dus dit betekent erkenning voor de ervaren gezondheidsimpact van LFG. Over houtstook wordt even duidelijk gesteld dat het bouwbesluit verbiedt dat bewoners rook, roet, walm en stof verspreiden op een hinderlijke en schadelijke manier. Vervolgens wordt verwezen naar
de gemeenten die dit moeten aanpakken. De ervaringen van onze melders zijn op dat punt echter niet bemoedigend. Natuurlijk kun je van zo’n antwoordbrief ook niet verwachten dat die alle problemen oplost, maar de gedegen reactie heeft ons in ieder geval blij verrast.
- Lees hier de brief van het ministerie van Infrastructuur en Milieu
- Lees hier de factsheet LFG van het RIVM (2013)
4. Burgers die zelf meten: prijswinnend project
Oktober 2016. De Radboud Universiteit organiseert samen met andere partijen waaronder de gemeente Nijmegen het ‘Smart Emission’ project. Vanuit Leefmilieu doen meerdere mensen hieraan mee. In het ‘Smart Emission’ project wordt ervaring opgedaan met burgers die zelf de luchtkwaliteit (NO2, CO, CO2, O3) en geluid meten. Gekeken wordt wat er bij komt kijken om met niet zo dure sensoren betrouwbare metingen te doen. In Nijmegen staan ook twee (dure) meetstations van het RIVM en de gemeente Nijmegen meet zelf ook rond het industrieterrein dus bestaan er goede mogelijkheden om de uitkomsten van de verschillende metingen te vergelijken.
Op 17 september is er vanuit het project een fietstocht georganiseerd, mensen met een sensor gingen bij elkaar op bezoek. De motivatie voor deelname bleek bij de deelnemers verschillend. Sommige mensen hadden een sensor om te kijken of ze daarmee de bron(nen) van laagfrequent geluid konden opsporen. Anderen wilden wel eens weten wat de luchtkwaliteit bij de eigen woning was. Voor wie de metingen eens wil bekijken, alle verzamelde gegevens worden via wifi naar internet gestuurd en zijn openbaar beschikbaar via de website http://smartemission.ruhosting.nl/.
Het project loopt officieel eind van het jaar af, maar er is veel enthousiasme voor een vervolg en uitbreiding van het project. Op dit moment is er een wachtlijst voor deelname. Een vurige wens van velen is daarbij ook de uitbreiding van de sensoren met een fijnstof sensor.
Het goede nieuws is dat het project de eerste prijs heeft gewonnen in de landelijke wedstijd voor Slimste Binnenstad van Nederland. Dus dat vervolg komt er waarschijnlijk wel.
5. Recent rapport laat zien: teveel pesticiden en biociden in het water
Op veel plaatsen in Nederland (zie figuur) wordt de waterkwaliteit gemeten. Recent werd door het Planbureau voor de Leefomgeving de uitkomsten van deze metingen over 2014 gepubliceerd. Daaruit bleek dat op meer dan 60% van deze meetlocaties de normen voor gewasbeschermingsmiddelen en biociden worden overschreden. Gewasbeschermingsmiddelen zijn een mooi woord voor pesticiden, stoffen die het gewas beschermen door de insecten en andere bedreigingen te doden. Bij biociden gaat het om vrijwel dezelfde werkzame stoffen maar met andere toepassingen. Bij de overschrijdingen gaat het om een klein deel van de gebruikte stoffen: op veel locaties wordt de norm door minder dan 5% van het totaal aantal stoffen overschreden. Verbetering van de waterkwaliteit is daarom mogelijk door vooral de meest vervuilende stoffen aan te pakken. Vooral in gebieden met glastuinbouw, bloemkwekerijen, bollenteelt en vollegronds groenteteelt worden de normen overschreden (zie figuur).
In het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw is de afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw fors afgenomen. Dit komt vooral doordat minder grondontsmettingsmiddelen zijn gebruikt. De daling van de totale afzet heeft zich de laatste vijftien jaar niet voortgezet. Mede door het grote areaal aardappelen en sierteelt heeft Nederland het hoogste gebruik van gewasbeschermingsmiddelen per hectare in Europa.
Bekijk hier om het rapport "Gewasbeschermingsmiddelen en biociden in oppervlaktewater, 2014".
Over de relatie landbouw en milieu in het algemeen geeft het Planbureau voor de Leefomgeving veel informatie.
Klik hier om deze informatie te bekijken.
6. Nijmegen wil 40 procent minder roet in de lucht
12 juli 2016. De gemeente Nijmegen streeft naar 40 procent minder roet in de lucht in het jaar 2022 ten opzichte van 2014. Om dit te bereiken wordt er een roetreductienorm vastgesteld. Deze Nijmeegse roetreductienorm heeft als doel om de luchtkwaliteit te verbeteren. Ongezonde 
luchtkwaliteit veroorzaakt volgens het RIVM ongeveer 5 procent van de totale ziekte in Nederland, ook al wordt er in vrijwel heel Nederland voldaan aan de wettelijke normen voor fijn stof en NO2. Op dit moment bestaat er nog geen norm voor roet, enkele andere gemeenten zoals Amsterdam hebben zich ook een reductiedoel gesteld.
De autonome afname van de concentraties elementair koolstof (EC) in die periode bedraagt voor Nijmegen 34,5 procent tot 2025 (zie grafiek). Om de doelstelling van 40 procent minder roet in de lucht te bereiken zijn dan ook extra maatregelen nodig. Het gaat dan bijvoorbeeld om het stimuleren van schonere scheepvaart op de Waal en het bewuster omgaan met houtstook. Leefmilieu heeft inbreng geleverd op dit beleid en werkt mee aan het ontwikkelen van een app tegen houtstookoverlast.
Bekijk hier het Collegevoorstel van de gemeente Nijmegen en het onderzoek dat door TAUW is gedaan.